Partycjonowanie dysku oznacza po prostu dzielenie dysku na części. Każda z nich jest niezależna od innych. Można to porównać do stawiania ścian w budynku: jeśli postawisz meble w jakimś pokoju, nie wpływa to na wygląd innego pokoju.
Jeśli już posiadasz system operacyjny (Windows95, Windows NT, OS/2, MacOS, Solaris, FreeBSD) i chcesz zainstalować Linuksa na tym samym dysku, będziesz prawdopodobnie musiał/musiała go przepartycjonować. Ogólnie rzecz biorąc, zmiana partycji na której istnieje już system plików zniszczy znajdujące się na niej informacje. Przed przepartycjonowaniem zawsze powinno się zrobić kopię zapasową danych. Używając analogii z budynkiem: przed przesuwaniem ściany dobrze jest usunąć meble, bo inaczej ryzykuje się ich zniszczenie.
GNU/Linux potrzebuje conajmniej jednej partycji dla siebie. Możesz mieć jedną partycję zawierającą cały system operacyjny, aplikacje i prywatne pliki. Wielu ludzi uważa, że niezbędna jest także partycja wymiany, choć nie jest to rzeczywiście konieczne. Miejsce wymiany (ang. swap) to obszar na dysku przeznaczony dla systemu operacyjnego, które umożliwia mu wykorzystanie taniego miejsca na dysku jako `pamięci wirtualnej'. Umieszczenie miejsca wymiany na osobnej partycji umożliwia Linuksowi znacznie wydajniejsze z niego korzystanie. Możliwe jest wykorzystanie jako partycji wymiany zwykłego pliku, ale nie jest to zalecane.
Jednak wiele osób decyduje się dać GNU/Linuksowi większą ilość partycji. Jest kilka powodów, dla których warto jest podzielić dysk na kilka mniejszych partycji. Pierwszy z nich to bezpieczeństwo. W razie awarii dysku zazwyczaj naruszona jest tylko jedna partycja. Dzięki temu konieczne jest przywrócenie (z kopii zapasowych, które skrupulatnie tworzyłeś/tworzyłaś) tylko części systemu. Powinieneś/powinnaś utworzyć przynajmniej ``partycję główną'' (ang. ``root partition''). Zawiera ona najbardziej niezbędne składniki systemu. Jeśli ulegną uszkodzeniu inne partycje, wciąż będzie możliwe załadowanie systemu i naprawienie uszkodzeń. Dzięki temu nie będzie konieczna ponowna instalacja systemu.
Inny powód jest ważny głównie w przypadku zastosowań profesjonalnych i zależy
od wykorzystania systemu. Załóżmy, że coś wymyka się spod kontroli i zaczyna
zjadać miejsce na dysku. Jeśli proces sprawiający problemy ma uprawnienia
administratora systemu (system nie pozwala na używanie pewnego fragmentu dysku
przez zwykłych użytkowników), to może się nagle okazać, że na dysku brakuje
miejsca. Nie jest to dobre dla systemu, ponieważ używa on plików do wielu
rzeczy. Nie musi to być nawet problem pochodzenia lokalnego. Na przykład
jeśli ktoś zasypie Cię poczta elektroniczną, może zapełnić Twój dysk. Używając
kilku partycji można obronić się przed tego typu problemami. Używając znów
poczty elektronicznej jako przykładu: umieszczając /var/spool/mail
na osobnej partycji większość systemu będzie działać nawet, jeśli ktoś zasypie
Cię listami.
Jedyną prawdziwą wadą używania większej ilości partycji jest fakt, że zazwyczaj trudno jest z góry określić swoje wymagania. Jeśli któraś z partycji okaże się za mała, będziesz musiał/musiała albo zainstalować system jeszcze raz, albo będziesz skazany/skazana na ciągłe przenoszenie danych z miejsca na miejsce w poszukiwaniu wolnej przestrzeni na danej partycji. Z drugiej strony, jeśli partycja będzie za mała to będzie się marnowała przestrzeń, która mogłaby być wykorzystana w innym miejscu. Przestrzeń dyskowa jest teraz tania, ale po co wyrzucać pieniądze w błoto?
Poniższa lista opisuje niektóre ważniejsze katalogi. Ma za zadanie pomóc Ci określić sposób podziału dysku na partycje. Jeśli ten rozdział jest dla Ciebie zbyt niejasny, zignoruj go i powróć tutaj po przeczytanii reszty podręcznika instalacji.
/: korzeń oznacza punkt startowy hierarchii katalogów. Zawiera
niezbędne programy, które może załadować komputer, w tym jądro, biblioteki
systemowe, pliki konfiguracyjne w /etc i inne potrzebne pliki.
Zazwyczaj wymaga około 30-50 MB, ale liczba ta może się wahać.
Uwaga: nie twórz osobnych partycji na katalogi /etc,
/bin, sbin, /lib ani /dev;
system nie będzie się w stanie załadować.
/dev: ten katalog zawiera różne pliki urządzeń, które są
interfejsami do różnych części sprzętu. Więcej informacji zawiera rozdział Nazwy urządzeń w Linuksie,
Rozdział 4.3.
/usr: w tym katalogu znajdują się wszystkie programy dla
użytkowników (/usr/bin), biblioteki (/usr/lib),
dokumentacja (/usr/share/doc) itp. Ta część systemu plików wymaga
większą część miejsca. Powinno się na niego przeznaczyć przynajmniej 300-500
MB. Jeśli będziesz instalować więcej pakietów, powinieneś/powinnaś zwiększyć
ilość miejsca przeznaczonego na ten katalog.
/home: każdy użytkownik będzie umieszczał swoje dane w podkatalogu
tego katalogu. Jego rozmiar zależy od ilości użytkowników, którzy będą używali
tego systemu jak i od wielkości plików, jakie będą przechowywane w tym
katalogu. W zależności od planowanego użycia powinno się zarezerwować ok. 100
MB dla każdego użytkownika, ale tą liczbę należy dostosować do własnych
potrzeb.
/var: wszystkie zmieniające się dane, jak artykuły grup
dyskusyjnych (ang. news), poczta elektroniczna, strony WWW, cache APT-a itp.
będzie przechowywany w tym katalogu. Jego rozmiar zależy w dużym stopniu od
sposobu użycia komputera, ale dla większości ludzi będzie podyktowany przede
wszystkim wymaganiami narzędzia zarządzania pakietami. Jeśli planujesz
zainstalować z sieci prawie wszystko, co ma do zaoferowania Debian, wszystko na
raz, to prawdopodobnie wystarczy przeznaczyć na ten katalog 2-3 gigabajtów.
Jeśli będziesz instalować wszystko etapami (to jest najpierw narzędzia i
usługi, później tekstowe programy użytkowe, później X, ...) to powinno
wystarczyć około dwustu do pięciuset megabajtów. Jeśli chcesz oszczędzać
miejsce na dysku i nie planujesz używać APT-a (przynajmniej do większych
uaktualnień) możesz przeznaczyć na ten katalog 30 lub 40 MB.
/tmp: pliki tymczasowe tworzone przez programy najprawdopodobniej
będą tworzone właśnie w tym katalogu. Powinno wystarczyć zazwyczaj 20-50 MB.
/proc: ten wirtualny system plików nie potrzebuje miejsca na
dysku. Zawiera on ciekawe i cenne dane na temat działającego systemu.
It is important to decide what type of machine you are creating. This will determine disk space requirements and affect your partitioning scheme.
There are a number of default ``Profiles'' which Debian offers for your convenience (see Wybór i instalacja profili, Rozdział 7.21). Profiles are simply sets of package selections which make it easier for you, in that a number of packages are automatically marked for installation.
Each given profile has a size of the resulting system after installation is complete. Even if you don't use these profiles, this discussion is important for planning, since it will give you a sense of how large your partition or partitions need to be.
The following are some of the available profiles and their sizes:
Remember that these sizes don't include all the other materials which are
usually to be found, such as user files, mail, and data. It is always best to
be generous when considering the space for your own files and data. Notably,
the Debian /var partition contains a lot of state information.
The dpkg files (with information on all installed packages) can
easily consume 20MB; with logs and the rest, you should usually allocate at
least 50MB for /var.
Nazwy dysków i partycji w Linuksie mogą się różnić od nazw w innych systemach operacyjnych. Musisz znać te nazwy podczas tworzenia i montowania partycji. Oto podstawowe nazwy:
Nazwy partycji na każdym z dysków tworzy się dodając jej numer do nazwy dysku: ``sda1'' i ``sda2'' odpowiadają pierwszej i drugiej partycji na pierwszym dysku SCSI w Twoim systemie.
Oto przykład. Załóżmy, że masz dwa dyski SCSI, jeden pod adresem SCSI 2, a drugi po adresem SCSI 4. Pierwszy dysk (adres 2) nazywa się wtedy ``sda'', a drugi ``sdb''. Jeśli na dysku ``sda'' są 3 partycje, będą się nazywać ``sda1'', ``sda2'', i ``sda3''. To samo odnosi się do dysku ``sdb'' i jego partycji.
Zwróć uwagę, że jeśli posiadasz kilka kontrolerów SCSI kolejność dysków szybko może się okazać niejasna. Najlepszym rozwiązaniem w tym wypadku jest przeczytanie komunikatów startowych, zakładając że zna się modele dysków.
Jak to opisano powyżej, powinno się posiadać oddzielną partycję główną (ang.
root partition) i większą partycję /usr, jeśli jest wystarczająco
dużo miejsca. Przykłady zamieszczone są poniżej. Większości użytkowników
wystarczają te dwie partycje. Jest to tym bardziej właściwe, jeśli posiadasz
jeden mały dysk, ponieważ tworzenie większej ilości partycji może spowodować
marnowanie miejsca.
W niektórych przypadkach może być potrzebna oddzielna partycja
/usr/local jeśli planujesz instalować programy, które nie są
częścią Debiana. Jeśli Twoja maszyna ma być serwerem poczty, może być
konieczne utworzenie oddzielnej partycji /var/spool/mail. Często
utworzenie osobnej partycji wielkości 20 do 32 MB na katalog /tmp
jest dobrym pomysłem. Jeśli instalujesz serwer dla mnóstwa użytkowników,
dobrze jest posiadać dużą oddzielną partycję /home. Ogólnie
mówiąc, partycjonowanie dysku zależy od roli, jaką ma spełniać komputer.
Przy bardzo skomplikowanych systemach powinieneś/powinnaś przeczytać Multi Disk
HOWTO. Zawiera ono informacje ciekawe głównie dla ISP i ludzi
konfigurujących serwery.
Jeśli chodzi o wielkość partycji wymiany, jest na to wiele poglądów. Jedną z zasad jest posiadanie takiej ilości miejsca wymiany, ile jest pamięci operacyjnej, choć dla większości użytkowników nie ma sensu posiadanie więcej niż 64 MB miejsca wymiany. W większości przypadków nie powinno być go także mniej niż 16 MB. Oczywiście są wyjątki od tych reguł. Jeśli będziesz rozwiązywać układy 10000 równań na maszynie z 256 MB RAM-u, będzie potrzebny gigabajt (lub więcej) miejsca wymiany.
Przy architekturach 32-bitowych (i386, m68k, 32-bitowy SPARC, i PowerPC), maksymalna wielkość partycji wymiany to 2 GB (na Alphie i SPARC64 jej wielkość jest tak duża, że można ją uznać za nieograniczoną). Powinno to wystarczyć dla większości instalacji. Jeśli jednak masz duże wymagania co do wielkości miejsca wymiany spróbuj rozrzucić partycje po kilku dyskach i jeśli to możliwe na różnych kanałach SCSI lub IDE. Jądro będzie odpowiednio dostosowywało ich użycie aby zwiększyć wydajność.
Jako przykład podajemy domową maszynę jednego z autorów - 32 MB RAM i 1,7 GB
dysk IDE na /dev/hda. Jest na nim 500 megabajtowa partycja
przeznaczona na inny system operacyjny na /dev/hda1 (powinna mieć
200MB bo i tak nigdy jej nie używam). Partycja wymiany o wielkości 32 MB
mieści się na /dev/hda3 a reszta (około 1,2GB na
/dev/hda2) to partycja Linuksa.
Istnieją dwa momenty w których można przeprowadzić partycjonowanie: przed instalacją Debiana lub podczas jej trwania. Jeśli Twój komputer będzie w całości przeznaczony na Debiana, powinieneś/powinnaś przeprowadzić partycjonowanie podczas instalacji. (``Podział dysku na partycje'', Rozdział 7.7). Jeśli masz komputer z więcej niż jednym systemem operacyjnym, powinieneś/powinnaś danemu systemowi operacyjnemu pozwolić utworzyć swoje własne partycje.
Następujące rozdziały zawierają informacje na temat partycjonowania w innym systemie operacyjnym przed instalacją. Zwróć uwagę, że będzie konieczna zamiana nazw partycji w różnych systemach; patrz Nazwy urządzeń w Linuksie, Rozdział 4.3.
Tru64 UNIX, znany poprzednio jako Digital UNIX, który był z kolei poprzednio
znany jako OSF/1, używa systemu partycjonowania podobnego do BSD ``disk
label'', który pozwala na umieszczenie na jednym dysku do ośmiu partycji.
Partycje są numerowane od ``1'' do ``8'' w Linuksie i oznaczane literami od
``a'' do ``h'' w UNIX-ie. Jądra Linuksa 2.2 i nowsze zawsze oznaczają ``1''
partycję ``a'', ``2'' - ``b'' i tak dalej. Na przykład rz0e w
Tru64 UNIX będzie najprawdopodobnie nazywać się w Linuksie sda5.
Partycje na dysku mogą się nakładać. Co więcej partycja ``c'' musi obejmować
cały dysk (w ten sposób nakładając się na wszystkie inne niepuste partycje). W
Linuksie przez to sda3 jest tym samym co sda
(sdb3 tym samym co sdb o ile istnieje itd.). Poza
spełnieniem tego warunku nie ma jednak większego sensu tworzenie nakładających
się na siebie partycji.
Innym konwencją jest to, aby partycja ``a'' zaczynała się od początku dysku, tak aby zawierała blok startowy (ang. boot block) z etykietą dyskową.
Dyski mogą być partycjonowane przy pomocy graficznego narzędzia dostępnego z
``Application Manager'', lub z linii poleceń jako disklabel. Typ
partycji dla Linuksa powinna być ustawiona na ``resrvd8''. Można to zrobić
tylko przy pomocy programu disklabel; jednak wszystkie inne
czynności konfiguracyjne można wykonać przy pomocy narzędzia graficznego.
Jest możliwe i sensowne używanie wspólnej partycji wymiany przez UNIX-a i
Linuksa. W tym przypadku trzeba uruchamiać mkswap na tej partycji
przy każdym starcie Linuksa po wyłączeniu UNIX-a, ponieważ UNIX będzie niszczył
podpis miejsca wymiany (ang. swap signature). Dobrze jest uruchamiać
mkswap w skryptach startowych Linuksa przed uruchomieniem
swapon -a.
Jeśli chcesz montować partycje UNIX pod Linuksem, zwróć uwagę, że Digital UNIX może używać dwóch różnych typów systemów plików: UFS i AdvFS, z których Linux obsługuje tylko ten pierwszy.
Windows NT używa tabeli partycji typu PC. Jeśli manipulujesz istniejącymi partycjami FAT lub NTFS, zaleca się używanie narzędzi Windows NT (lub, wygodniej - można przepartycjonować dysk z menu AlphaBIOS). W przeciwnym wypadku nie jest konieczne partycjonowanie z Windows. Narzędzia Linuksa lepiej wykonają swoje zadanie. Zwróć uwagę, że gdy pracujesz z Windows NT, ``Disk Administrator'' może zaproponować Ci zapisanie ``nieszkodliwej sygnatury'' na dyskach nie należących do Windows, o ile takie masz. Nigdy nie pozwalaj mu tego robić, ponieważ ta sygnatura zniszczy informacje na temat partycji.
Jeśli planujesz ładować Linuksa z konsoli ARC/AlphaBIOS/ARCSBIOS, będziesz potrzebować (małej) partycji FAT dla MILO. Jeden megabajt w zupełności wystarczy. Jeśli jest zainstalowane Windows NT, jego sześciomegabajtowa partycja ładująca może być użyta do tego celu.
porridge@pandora.info.bielsko.pl